Mỗi năm, có khoảng 100 người chết vì sốt xuất huyết tại Việt Nam. Một trong những nguồn lây nhiễm bệnh là do loài muỗi Aedes aegypti truyền virus sốt xuất huyết sang con người. Cùng PestMen tìm hiểu về đặc điểm, nơi sinh sống cũng như cách phòng tránh loài muỗi này để giảm nguy cơ mắc phải bệnh sốt xuất huyết.
Đặc điểm ngoại hình của muỗi Aedes aegypti
Muỗi Aedes hay muỗi vằn Aedes aegypti, là loài muỗi phổ biến tại Việt Nam. Chúng là vật trung gian truyền nhiễm virus từ người sang người thông qua việc hút máu. Một số người vẫn chưa biết muỗi Aedes gây bệnh gì ngoài sốt xuất huyết. Thực tế, chúng cũng là nguyên nhân lây bệnh Chikungunya và bệnh sốt vàng da.
Thời tiết vùng nhiệt đới với mùa mưa trong năm tại Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sôi nhanh chóng. Chúng được tìm thấy nhiều nhất ở những nơi không sạch sẽ và có ao tù, nước đọng.
Đặc điểm của loài muỗi này được mô tả chi tiết trong bảng dưới đây.
| Đặc điểm | Mô tả |
| Kích thước | Muỗi Aedes có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng từ 4 – 7mm. |
| Màu sắc | Cơ thể muỗi có màu đen sẫm, với các vằn trắng trên lưng, ngực và chân. |
| Vòi | Vòi muỗi màu đen, thon dài và nhọn. |
| Chân | Chân có các đốm trắng ở các khớp |
| Bụng | Bụng muỗi có màu đen với các sọc trắng ở hai bên. |
| Cánh | Cánh muỗi Aedes có vảy màu đen và trắng. |
| Râu | Râu của muỗi Aedes aegypti có màu đen, dài và mảnh. |
Vòng đời của loài muỗi này trải qua bốn 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Hình thành trứng. Quá trình này diễn ra từ 2-5 ngày.
- Giai đoạn 2: Trứng thành lăng quăng sau khoảng 1-2 ngày
- Giai đoạn 3: Lăng quăng biến thành nhộng hay còn gọi là quăng và mất 3-4 ngày để hoàn thành giai đoạn này
- Giai đoạn 4: Cần từ 1-2 ngày để nhộng phát triển thành muỗi trưởng thành
Đặc điểm sinh học & vị trí cư ngụ của muỗi vằn Aedes aegypti
Một số đặc điểm sinh học cũng như “địa bàn” hoạt động ưa thích của muỗi Aedes mà người dân cần chú ý:
- Chỉ có muỗi cái cần hút máu người để nạp protein trước kỳ đẻ trứng. Muỗi đực ăn nhựa cây để duy trì sự sống.
- Nhiệt độ lý tưởng để muỗi vằn Aedes aegypti phát triển từ 20 – 25 độ C.
- Buổi sáng sớm và chiều tối là 2 khung giờ muỗi thường hoạt động hút máu.
- Trứng của chúng có sức sống mãnh liệt nên có khả năng tồn tại nhiều tháng ở điều kiện rất khô.
- Vòng đời của muỗi cái bao gồm 5 lần sinh sản, mỗi lần hàng chục trứng.
- Muỗi xuất hiện nhiều ở các khu có nhiều người sinh sống. Loài muỗi này thường được tìm thấy ở những nơi tối tăm trong nhà.
- Ổ lăng quăng thường có ở hốc cây, thân tre, vỏ cây, kẽ bẹ lá ngoài thiên nhiên hoặc lu, hồ, chai lọ, miễn là vật chứa có nước đọng.
Nguyên nhân bệnh sốt xuất huyết lây lan nhanh
Trước kỳ đẻ trứng, muỗi Aedes cái cần hút máu để bổ sung protein. Tập tính của chúng là tiêm nước bọt để ngăn máu bị đông và dễ hút hơn. Khi đó, virus sốt xuất huyết có trong tuyến nước bọt của cá thể muỗi bị nhiễm bệnh sẽ truyền virus sang con người. Sự lây lan mạnh mẽ của bệnh sốt rét phụ thuộc vào các yếu tố dưới đây:
- Trứng muỗi có sức chịu đựng lớn, vẫn phát triển tốt trong điều kiện khô nhất. Chúng thường có trong những nơi đọng nước như bồn chứa, hồ… Nhiều trường hợp nước từ các nơi này được vận chuyển sang vùng nước khác, mang trứng và lăng quăng theo.
- Muỗi trưởng thành có trong các phương tiện di chuyển được chuyên chở sang khu vực khác.
- Chỉ với 1/100 số muỗi trong khu vực nhiễm virus là có nguy cơ gây dịch.
Cách tiêu diệt & phòng chống muỗi Aedes
Đến thời điểm hiện tại, chưa có biện pháp nào loại bỏ triệt để muỗi Aedes. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác phòng chống thường xuyên sẽ làm giảm nguy cơ mắc phải bệnh sốt xuất huyết.
Hướng dẫn cách tiêu diệt muỗi Aedes
Tiêu diệt muỗi vằn Aedes cũng như ấu trùng tại môi trường sống là một điều cần làm để tránh bị hút máu. Dưới đây là 3 cách phổ biến và hiệu quả nhất để tiêu diệt muỗi:
- Dùng hóa chất diệt côn trùng: Khi sử dụng, cần phải tuân theo các chỉ định và hướng dẫn của Bộ Y Tế. Chỉ nên phun thuốc khi đã mặc đồ bảo hộ và đảm bảo không có người xung quanh.
- Dùng các loại vật là thiên địch của muỗi, bọ gậy: Nuôi cá, lươn nhỏ để loại bỏ bọ gậy trong bể nước. Có thể tận dụng loài Mesocyclop (tôm nước ngọt) ăn bọ gậy. Nhờ khả năng sinh sản nhanh và ăn rất nhiều bọ gậy, chúng góp phần giảm thiểu số lượng muỗi trong tự nhiên.
- Dùng bẫy, vợt điện: Bẫy điện dùng ánh sáng để thu hút muỗi vào bẫy, thường được dùng ở ngoài trời hoặc trong nhà vào buổi tối. Vợt điện tiện lợi diệt muỗi khi sử dụng trong không gian hẹp.
Biện pháp phòng chống muỗi Aedes xâm nhập
Ngoài chủ động tiêu diệt, chúng ta cần hạn chế sự tiếp cận của muỗi Aedes. Dưới đây là 5 phương pháp hiệu quả để bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của chúng.
- Dùng màn, mùng chống muỗi: đây là phương pháp hữu hiệu để bảo vệ con người khỏi bị muỗi đốt, nhất là trong lúc ngủ. Nó cũng không gây hại đến sức khỏe hoặc môi trường khi sử dụng trong thời gian dài.
- Máy phát siêu âm đuổi muỗi: Có thiết kế nhỏ gọn, bạn có thể đeo ở tay, rất tiện lợi để đem bên người.
- Thuốc đuổi muỗi: Với dạng xịt hoặc dạng bôi, loại thuốc này có tác dụng xua muỗi sau khi thoa lên da.
- Hương đuổi muỗi: Giải pháp này chỉ nên dùng khi không có người xung quanh. Có thể tiêu diệt muỗi trong phạm vi nhỏ nhưng tác dụng không được lâu.
- Ngăn chặn sự phát triển của muỗi trong môi trường: đậy kín hoặc loại bỏ hết các vật chứa nước, phát quang bụi rậm, dọn dẹp khu rác thải, cống rãnh,…
Trên đây là những thông tin về loài muỗi Aedes, PestMen hy vọng bạn có thể trang bị thêm các kiến thức và biện pháp để phòng chống sốt xuất huyết thông qua việc phòng chống muỗi Aedes. Nếu bạn xuất hiện bất kỳ biểu hiện nào của việc bị nhiễm bệnh, hãy đến trung tâm ý tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
