Bọ ve – sinh vật nhỏ bé ẩn mình trong tán lá, ngọn cỏ tưởng chừng vô hại lại có thể tiềm ẩn mối nguy hại khôn lường cho sức khỏe con người. Vết cắn của chúng không chỉ gây ngứa ngáy, khó chịu mà còn là nguyên nhân lây truyền nhiều căn bệnh nguy hiểm.
Bài viết này giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân bọ ve đốt và top 10 bệnh lý phổ biến lây truyền từ bọ ve từ đó nâng cao ý thức phòng ngừa và bảo vệ bản thân khỏi những căn bệnh do con bọ ve gây ra.
Bọ ve là gì?
Bọ ve là những sinh vật nhỏ, khi cắn sẽ bám chặt vào da để hút máu. Chúng thường sống trên da của nhiều loài động vật, bao gồm cả thú và chim. Thời điểm bọ ve cắn phổ biến nhất là từ đầu mùa xuân đến cuối mùa hè, đặc biệt ở những khu vực có nhiều động vật hoang dã và chim.
Bọ ve thường tìm đến con người và các loài động vật bốn chân, và dễ dàng di chuyển qua lại khi bạn ở ngoài trời. Để bảo vệ bản thân, hãy nhanh chóng loại bỏ bọ ve ngay khi phát hiện, nhằm ngăn chặn việc chúng cắn, hút máu và giảm nguy cơ nhiễm trùng da tại nơi bị cắn.
Nơi sống của bọ ve
Bọ ve thường sinh sống trong những môi trường ẩm ướt và có nhiều vật liệu hữu cơ, nơi chúng có thể tìm kiếm nguồn thức ăn và sinh sản. Loài bọ này, thường xuất hiện ở những khu vực có thực vật dày đặc như: cỏ cao, bụi rậm, và rừng,… giúp bọ dễ dàng bám vào vật chủ khi chúng đi qua.
Ngoài ra, bọ ve còn sinh sống trên da và lông của động vật hoang dã như thú rừng, gia súc, và chim,… Chúng có thể xâm nhập vào khu vực sống của con người thông qua các hoạt động ngoài trời. Đặc biệt, khi tiếp xúc với cỏ, cây cối, hoặc ở gần với động vật bị nhiễm bọ ve.
Nguyên nhân bị bọ ve đốt
Bọ ve là loài ký sinh trùng ngoài da, chúng cần hút máu của động vật có vú để sinh sống, phát triển và trưởng thành. Bọ ve là loài ký sinh trùng ngoài da cần hút máu của động vật có vú để sinh sống và phát triển. Chúng thường bám vào cành cây, lá cây hoặc cỏ cao, chờ đợi vật chủ đi qua. Khi vật chủ đến gần, bọ ve sẽ sử dụng các giác quan nhạy bén để phát hiện, sau đó bám vào da và bò đến những vị trí ẩn khuất, ít bị phát hiện như nách, bẹn, cổ, sau tai… để cắn và hút máu.
Các yếu tố tăng khả năng bị bọ ve đốt:
- Người thường xuyên di chuyển qua các khu vực có cỏ và gỗ có nguy cơ cao bị bọ ve cắn.
- Thời điểm bọ ve xuất hiện nhiều nhất là từ tháng 4 đến tháng 9 hàng năm.
- Người có vật nuôi vì bọ ve sống ký sinh trên vật nuôi.
- Những người sống ở khu vực có nhiều cỏ cao hoặc rừng cũng có nguy cơ cao bị bọ ve cắn.
- Bọ ve dễ dàng bám vào da nếu bạn mặc quần áo hở nhiều da thịt khi đi vào khu vực có nhiều bọ ve.
Nhận biết khi bị bọ ve đốt
Bọ ve là loài ký sinh trùng ngoài da có thể lây truyền nhiều bệnh nguy hiểm cho con người. Do đó, việc nhận biết sớm khi bị bọ ve đốt là vô cùng quan trọng để có thể kịp thời xử lý và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Dấu hiệu nhận biết khi bị bọ ve đốt:
- Đau hoặc sưng tại chỗ vết cắn.
- Phát ban.
- Cảm giác nóng tại vùng bị cắn.
- Nổi mụn rộp.
- Trong một số trường hợp, cảm thấy khó thở.
Nếu bọ ve mang bệnh lây truyền, chúng có thể truyền vi sinh vật gây bệnh khi cắn bạn. Các bệnh do bọ ve lây truyền có thể gây ra các triệu chứng khác nhau, thường phát triển trong vòng vài tuần đầu tiên sau khi bị cắn.
Triệu chứng của các bệnh lây truyền qua bọ ve có thể bao gồm:
- Nốt đỏ hoặc phát ban gần nơi bị cắn
- Phát ban lan rộng toàn cơ thể
- Cứng cổ
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Yếu cơ
- Đau cơ hoặc khớp
- Sốt và ớn lạnh
- Sưng hạch bạch huyết.
Nếu bạn gặp phải các triệu chứng này, hãy tìm đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.
Top 10 bệnh lý phổ biến lây truyền từ bọ ve
Bọ ve có thể mang theo và gây ra các bệnh lý nghiêm trọng cho con người. Dưới đây là top 10 bệnh lý phổ biến lây truyền từ bọ ve mà mọi người cần cẩn trọng:
Bệnh Tularemia (sốt thỏ)
Bệnh Tularemia – sốt thỏ do vi khuẩn Francisella tularensis gây ra và lây truyền qua vết cắn của ve chó, ve gỗ hoặc ve sao đơn độc. Các triệu chứng phụ thuộc vào dạng bệnh, nhưng thường bao gồm sốt, phát ban và các triệu chứng khác đặc trưng cho vị trí nhiễm trùng. Thời gian ủ bệnh từ 3 – 5 ngày.
Bệnh Anaplasmosis
Bệnh Anaplasmosis do vi khuẩn Anaplasma phagocytophilum gây ra, lây truyền qua ve đen (ve hươu), giống loại ve gây bệnh Lyme. Bệnh khởi phát đột ngột với các triệu chứng giống bệnh cúm như sốt, ớn lạnh, nhức đầu và khó chịu, với thời gian ủ bệnh khoảng 12 ngày sau khi bị ve cắn.
Ngoài ra, bệnh có thể gây phát ban dạng sẩn hoặc chấm xuất huyết rải rác trên cơ thể. Anaplasmosis có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như đông máu nội mạch rải rác, suy đa tạng, co giật và hôn mê.
Bệnh Lyme
Bệnh Lyme do vi khuẩn Borrelia burgdorferi gây ra, có thể ảnh hưởng đến cả người và động vật. Triệu chứng ban đầu bao gồm sốt, mệt mỏi, đau cơ, đau khớp và phát ban đỏ erythema migrans. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm khớp, viêm não và tủy sống.
Bệnh Borrelia miyamotoi
Bệnh Borrelia miyamotoi do vi khuẩn Borrelia miyamotoi lây truyền qua ve chân đen. Loại vi khuẩn này được biết đến có họ hàng xa với vi khuẩn gây bệnh Lyme.
Triệu chứng khi nhiễm bệnh có thể bao gồm sốt, ớn lạnh và đau đầu, với phát ban ít phổ biến, ảnh hưởng đến dưới 10% bệnh nhân. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây viêm màng não.
Bệnh do Babesia
Bệnh này xuất hiện bởi ký sinh trùng Babesia microti lây truyền qua bọ ve đen. Bệnh có thể không có triệu chứng từ vài tháng đến nhiều năm. Tuy nhiên, khi có triệu chứng, bệnh thường bắt đầu sau 1 – 2 tuần ủ bệnh với các triệu chứng không đặc hiệu như khó chịu, mệt mỏi, sốt, đau đầu, ớn lạnh, đau cơ và đau khớp.
Ở người khỏe mạnh, các triệu chứng thường tự khỏi sau một tuần. Thế nhưng, bệnh có thể nguy hiểm hoặc gây tử vong đối với người cao tuổi, người không có lá lách hoặc bệnh nhân AIDS.
Sốt ve do Colorado
Sốt ve do Colorado là loại bệnh do virus Colorado lây truyền qua ve gỗ Rocky Mountain. Đây là một bệnh hiếm gặp với triệu chứng bao gồm sốt, mệt mỏi, ớn lạnh, nhức đầu và đau nhức cơ thể.
Các triệu chứng thường mất ít nhất 3 ngày để phát triển. Sốt ve Colorado hiếm khi gây biến chứng, nhưng có thể dẫn đến viêm não, viêm màng não hoặc sốt xuất huyết trong một số trường hợp.
Sốt màng não miền núi
Sốt màng não miền núi là loại bệnh do vi khuẩn Rickettsia rickettsii lây truyền qua. Vi khuẩn xâm nhập vào máu từ vết cắn của ve và tấn công các mạch máu, tế bào cơ và mô, dẫn đến rò rỉ mạch máu và tổn thương các cơ quan.
Bệnh có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời bằng kháng sinh. Triệu chứng ban đầu bao gồm đau đầu, sốt và phát ban, với phát ban xuất hiện sau khoảng 3 ngày.
Bệnh Ehrlichiosis
Bệnh Ehrlichiosis do vi khuẩn Ehrlichia chaffeensis gây ra. Bệnh tương đối nhẹ đối với một số người, nhưng sẽ nghiêm trọng và có thể gây tử vong nếu không được điều trị.
Triệu chứng ban đầu trong 5 ngày đầu thường nhẹ hoặc trung bình, bao gồm sốt, ớn lạnh, nhức đầu dữ dội, đau cơ, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chán ăn, lú lẫn và phát ban (thường thấy ở trẻ em).
Sốt mò
Sốt mò do vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây ra lây truyền qua vết cắn của bọ ve hoặc bọ chét bị nhiễm trùng. Triệu chứng thường bắt đầu trong vòng 10 ngày với sốt cao, nhức đầu, ớn lạnh và nổi hạch toàn thân.
Tại vị trí vết cắn, các vết loét ngoài da bắt đầu xuất hiện, có dạng hình bầu dục, kích thước từ 0,5 – 2cm, với vảy đen hoặc đã bong vảy. Nếu không được điều trị, sốt mò có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim, trụy tim mạch, sốc nhiễm khuẩn, bệnh lý hô hấp, viêm não và viêm màng não.
Bệnh do virus Powassan
Đây là bệnh lây truyền do bọ ve chân đen, ve sóc và ve chó. Mặc dù, bệnh hiếm gặp nhưng lại khá nghiêm trọng, gây sưng não và các màng xung quanh não và tủy sống.
Theo thống kế, chỉ khoảng 10% bệnh nhân có nguy cơ tử vong. Những người mắc bệnh nặng có thể gặp các triệu chứng thần kinh lâu dài như đau đầu và vấn đề về trí nhớ. Triệu chứng thường xuất hiện trong khoảng từ 1- 4 tuần sau khi bị ve cắn.
Bị bọ ve cắn phải điều trị như thế nào?
Hiện tại không có phương pháp xét nghiệm nào có thể xác định được chính xác loại bọ ve đã cắn. Tuy nhiên, bác sĩ có thể thực hiện kiểm tra toàn thân để phát hiện loại bọ ve còn sót lại hoặc các dấu hiệu của bệnh lây truyền qua bọ ve.
Khi đã xác định được loại bọ ve cắn, bác sĩ có thể thực hiện thêm các xét nghiệm, vì một số loại bọ ve có thể gây truyền bệnh. Xác định chính xác được loại bọ ve cắn giúp bác sĩ đề xuất các xét nghiệm cần thiết vì xét nghiệm máu để kiểm tra bệnh Lyme, sốt phát ban núi Rocky, Ehrlichiosis và bệnh tularemia có thể không cho kết quả dương tính ngay trong những tuần đầu sau khi phơi nhiễm, nhưng triệu chứng có thể xuất hiện.
Do đó, khi biết được loài bọ ve, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác hơn và bắt đầu điều trị sớm trước khi có chẩn đoán xác định. Điều trị bọ ve cắn thường chỉ cần làm sạch vết cắn và bôi kem kháng sinh để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Cách phòng ngừa bọ ve đốt
Bọ ve có thể lây truyền nhiều bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng cho con người. Do đó, việc phòng ngừa bọ ve đốt là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bọ ve đốt hiệu quả:
- Duy trì lối sống lành mạnh và dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát.
- Tránh tiếp xúc với khu vực có cỏ, cây bụi, nơi bọ ve có thể sinh sống.
- Chọn các loại quần áo sáng màu giúp dễ dàng phát hiện bọ ve.
- Sử dụng giày ống cao hoặc tất để ngăn bọ ve chui vào quần.
- Sử dụng thuốc diệt côn trùng chuyên dụng cho bọ ve.
- Thường xuyên kiểm tra vật nuôi để phát hiện bọ ve.
- Nếu bọ ve xuất hiện trong nhà, hãy sử dụng máy hút bụi để loại bỏ bọ ve và trứng của chúng.
- Nếu nghi ngờ bọ ve bám trên quần áo, hãy cho quần áo vào máy sấy với nhiệt độ cao trong 15 phút trước khi giặt để tiêu diệt bọ ve.
Bọ ve là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Việc nhận biết các triệu chứng và hiểu biết về những bệnh lý lây truyền qua bọ ve là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình. Bằng cách nâng cao nhận thức về bọ ve và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe và sống an toàn hơn trong môi trường xung quanh mình.
